Tog juna 1991. godine seniorska reprezentacija SFR Jugoslavije osvojila je poslednju zajedničku medalju – zlatno odličje na Evropskom prvenstvu u Rimu. Ratna previranja u državi već tada su određivala sastav tima, s obzirom da su slovenačke vlasti u toku takmičenja naložile Juriju Zdovcu da napusti reprezentaciju i vrati se kući.

Međutim, nije to bilo poslednje pojavljivanje zajedničke košarkaške selekcije. Kadetkinje Jugoslavije, predvođene najboljom igračicom šampionata Vedranom Grgin iz Splita, zatim Rankicom Šarenac iz sarajevske Bosne, Kristinom Lelas iz zagrebačke Montmontaže i Gordanom Bogojević iz beogradske Crvene zvezde, tokom jula su postale vicešampionke Evrope.

Već u avgustu kadeti su na Evropskom prvenstvu u grčkom Solunu nastupili bez petorice Hrvata, koji su, poštujući odluku Hrvatskog športskog saveza, istupili iz zajedničke ekipe.

Praktično, poslednja reprezentacija cele Jugoslavije nastupila je od 26. jula do 4. avgusta na juniorskom šampionatu sveta za košarkaše u kanadskom Edmontonu. Ovo je manje jugonostalgičarsko lamentiranje nad poslednjom ekipom zajedničke države, a više podsećanje na igrače, koji su zbog situacije u državi nepravedno ostali u medijskoj senci, a njihovi nastupi prošli nezapaženo.

Jugoslovenska juniorska reprezentacija (igrači do 19 godina) nastupila je u sledećem sastavu: Dejan Bodiroga (Zadar-Stefanel Trst), Petar Arsić (Radnički Beograd), Nikola Lončar (Partizan Beograd), Veljko Mršić (Cibona Zagreb), Gavrilo Pajović (Budućnost Titograd/Podgorica-Bosna Sarajevo), Teo Čizmić (Kroacija Osiguranje Split), Željko Topalović (Prvi Partizan Užice), Željko Rebrača (NAP Novi Sad-Partizan), Velibor Radović (Kroacija Osiguranje), Mlađan Šilobad (Crvena zvezda Beograd-Partizan), Dragan Tarlać (Crvena zvezda) i Zvonimir Ridl (Olimpija Osijek). Selektor je bio Dušan-Duško Vujošević, koji je upravo tog leta napustio kormilo beogradskog Partizana i prešao u redove ljutog rivala Crvene zvezde.

Ovaj tim trebalo je da nasledi ekipu koja je četiri godine ranije u italijanskom Bormiju suvereno osvojila zlatnu medalju. U sastavu su tada bili Vlade Divac, Toni Kukoč, Dino Rađa, Aleksandar-Saša Đorđević, Nebojša Ilić, Zoran Kalpić, Luka Pavićević, Slaviša Koprivica, Miroslav-Mič Pecarski, Teoman Alibegović, Samir Avdić, Radenko Dobraš, a sa klupe ih je vodio Svetislav-Kari Pešić. Još danas se prepričava izuzetno dostignuće Tonija Kukoča u susretu sa SAD u predtakmičenju (trijumf “plavih” 110:95) – 37 poena, uz nestvarnih 11/12 za tri poena.

Juniori Jugoslavije su uoči prvenstva u Edmontonu nastupili na Mediteranskim igrama u Solunu i osvojili peto mesto. Poraženi su u grupi od Španije 66:68 i Grčke 69:73, a u razigravanju od petog do osmog mesta savladali Egipat (92:82) i Španiju (87:80).

“Plavi” su u Kanadi osvojili četvrto mesto, uz tri pobede i pet poraza. Uprkos čak tri poraza u predtakmičenju i drugoj fazi takmičenja, Jugoslavija je, zahvaljujući drugim rezultatima koji su joj išli na ruku, ipak ušla u polufinale gde je odigrala egal utakmicu sa reprezentacijom SAD.

Prvo poluvreme završeno je rezultatom 34:34. Mladi Amerikanci bolje su ušli u drugi deo i sa 10 uzastopnih poena pokazali rešenost da ranije odluče utakmicu. “Plavi” su, međutim, odgovorili istom merom i do kraja održavali rezultatsku “klackalicu”.

Rezultat na semaforu bio je 72:72, 23 sekunde do kraja. Antonio Lang je sa četiri realizovana slobodna bacanja doveo svoju ekipu na +4. “Plavi” su smanjili na 74:76 šest sekundi do sirene, što je bio i konačan rezultat. Nezadovoljan je bio selektor Vujošević jer je smatrao da nas je finski sudija Jugendbrand oštetio.

Psihološki uzdrmani, manje zbog poraza, a više zbog načina kako su ih Amerikanci pobedili, “plavi” su prokockali priliku da osvoje barem bronzanu medalju – u utakmici za treće mesto bolji su bili Argentinci.

Osim vansportskih razloga (dešavanja u zemlji i sudijski kriterijum u pojedinim utakmicama), Vujošević je kao glavni uzrok neosvajanja medalje naveo neiskustvo većine igrača, koji u svojim klubovima nisu imali dovoljnu minutažu, naročito u međunarodnim utakmicama. Ocenio je i da, za razliku od prethodnih, ova generacija u svojim redovima nije imala izrazitog šutera.

Ocenjujući individualni učinak igrača, Vujošević je istakao trojicu:

– Dragan Tarlać, Dejan Bodiroga i Željko Rebrača mogu uz određene korekcije, naporan rad i ono najvažnije – dobijenu šansu – postići zapaženu seniorsku reprezentativnu karijeru.

Premijerno svetsko prvenstvo za košarkaše do 19 godina (ili juniorsko prvenstvo kako se često kaže na ovim prostorima) održano je 1979. godine i od tada je na programu svake četvrte godine.

Zaključno sa 2015. godinom odigrano je 12 šampionata i najviše uspeha ima reprezentacija SAD sa šest zlatnih i tri srebrne medalje.

SFR Jugoslavija je osvojila jednu medalju – zlatnu u Bormiju 1987. godine.

Srbija je bila šampion sveta 2007. godine i dva puta vicešampion, dok je Hrvatska osvojila jedno srebro i dve bronze …

Četvrto svetsko prvenstvo za košarkaše do 19 godina, Edmonton, KANADA, 26. jul – 4. avgust 1991. godine

27. jul, D grupa, prvo kolo: JUGOSLAVIJA – SSSR 90:83 (43:46)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 8, Arsić, Lončar 3, Mršić 15, Pajović 6, Čizmić 25, Topalović 16, Rebrača 5, Radović 2, Šilobad 4, Tarlać 6, Ridl.

28. jul, D grupa, drugo kolo: JUGOSLAVIJA – Brazil 78:87 (27:42)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 16, Arsić, Lončar, Mršić 12, Pajović, Čizmić 3, Topalović 3, Rebrača 10, Radović 18, Šilobad 2, Tarlać 14, Ridl.

29. jul, D grupa, treće kolo: JUGOSLAVIJA – Sirija 80:67 (43:37)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 10, Arsić, Lončar 12, Mršić 12, Pajović, Čizmić 10, Topalović 7, Rebrača 16, Radović, Šilobad 7, Tarlać 2, Ridl 4.

Konačan plasman u D grupi: 1. Brazil (3-0), 2. JUGOSLAVIJA (2-1), 3. SSSR (2-1), 4. Sirija (0-3)

30. jul, A grupa, prvo kolo: JUGOSLAVIJA – Italija 63:72 (33:36)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 5, Arsić, Lončar, Mršić 8, Pajović, Čizmić 10, Topalović 10, Rebrača 6, Radović 10, Šilobad, Tarlać 14, Ridl.

31. jul, A grupa, drugo kolo: JUGOSLAVIJA – Rumunija 81:59 (44:35)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 9, Arsić, Lončar, Mršić 13, Pajović, Čizmić 8, Topalović 8, Rebrača 8, Radović 23, Šilobad, Tarlać 12, Ridl.

1. avgust, A grupa, treće kolo : JUGOSLAVIJA – Španija 95:99 (47:47)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 20, Arsić, Lončar, Mršić 16, Pajović 7, Čizmić 18, Topalović 4, Rebrača 8, Radović 7, Šilobad 2, Tarlać 13, Ridl.

Konačan plasman u A grupi: 1. Italija (3-0), 2. JUGOSLAVIJA (1-2), 3. Španija (1-2), 4. Rumunija (1-2)

3. avgust, polufinale: JUGOSLAVIJA – SAD 74:76 (34:34)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 9, Arsić, Lončar, Mršić 10, Pajović 1, Čizmić 2, Topalović 7, Rebrača 8, Radović 8, Šilobad, Tarlać 29, Ridl.

4. avgust, meč za treće mesto: JUGOSLAVIJA – Argentina 71:74 (41:38)

JUGOSLAVIJA: Bodiroga 8, Arsić, Lončar, Mršić 16, Pajović 4, Čizmić, Topalović 4, Rebrača 11, Radović 21, Šilobad, Tarlać 7, Ridl.

SAD su u finalu pobedile Italiju sa 90:85. Za najkorisnijeg igrača turnira izabran je Slovenac sa italijanskim pasošem Gregor Fućka. Bogdan-Boša Tanjević svojevremeno je odveo Fućku u tršćanski Stefanel, napravivši sjajan posao za italijansku košarku, dok je jugoslovenska, odnosno slovenačka košarka puno izgubila.

“Azuri” su u prvom poluvremenu finalne utakmice potpuno nadigrali Amerikance i na odmor otišli sa prednošću od 13 poena – 44:31. MVP šampionata Fućka i drugovi nastavili su istim tempom i 12 minuta do kraja imali lagodnih 64:47 …

Amerikanci su u neverovatnoj završnici potpuno preokrenuli rezultat, 37 sekundi pre kraja poveli sa 77:75. Italijani su uspeli da izjednače na 77:77 i izbore petominutni produžetak u kojem su poveli sa 85:81. Brajan Kaver je inicirao seriju Amera 9:0 za konačnih 90:85. Trofej je ponovo leteo preko Atlantika …

KAKO SU IGRALI?

Najbolji strelci: Mršić – 106 poena (13,3 po utakmici), Tarlać – 97 (12,1), Radović – 89 (11,1), Bodiroga – 85 (10,6), Čizmić i Rebrača – po 73 poena (9,1) …

Najbolji skakači: Rebrača – 71, Tarlać – 43, Mršić – 28, Topalović – 27, Bodiroga – 21 …

Najbolji asistenti: Mršić – 14, Bodiroga i Pajović – po 6 …

Ukradene lopte: Mršić – 12, Pajović – 9, Bodiroga – 8 …

ŠTA SU KASNIJE URADILI?

Dejan Bodiroga – sa reprezentacijom dvostruki svetski i trostruki evropski šampion i olimpijski vicešampion, najbolji košarkaš svetskih prvenstava 1998. i 2002. godine, trostruki klupski prvak Evrope, MVP “fajnal-fora” Evrolige 2002. i 2003. godine, jedan od najboljih evropskih košarkaša svih vremena …

Dragan Tarlać – prvak Evrope sa reprezentacijom i klubom, igrao je za beogradsku Crvenu zvezdu, grčki Olimpijakos, španski Real Madrid, ruski CSKA, ali i NBA-ligaša Čikago Bulse …

Željko Rebrača – šampion sveta i Evrope sa reprezentacijom, olimpijski vicešampion, dvostruki klupski prvak Evrope, pet godina u NBA-ligi, MVP “fajnal-fora” Evrolige …

Veljko Mršić – jedno svetsko i dve evropske bronze sa reprezentacijom, osvojio Kup Radivoja Koraća sa španskom Unikahom …

Željko Topalović – sjajni klupski igrač, sa beogradskom Crvenom zvezdom i podgoričkom Budućnošću osvojio nacionalno prvenstvo …

Velibor-Borko Radović – u Edmontonu je nastupio kao košarkaš sa već dve titule šampiona Evrope sa splitskom Jugoplastikom, odnosno POP-om 84, bio je nekoliko godina član izraelske košarkaške institucije telavivskog Makabija, stekao je i izraelsko državljanstvo …

Gavrilo Pajović – nikada nije igrao u inostranstvu, uz kratke epizode u sarajevskoj Bosni, beogradskom Partizanu, Igokei i barskoj Primorki, nastupao je uglavnom za podgoričku Budućnost …

Nikola Lončar – evropski i svetski prvak i olimpijski vicešampion sa reprezentacijom, osvajač Evrolige sa Partizanom, branio boje španskih timova Real, Huventud i Estudijantes, nastupao za telavivski Makabi, italijanski Armani …

Teo Čizmić – bio član šampionske generacije splitske Jugoplastike/POP-a 84 koja je između 1989. i 1991. godine tri puta osvojila evropsku titulu, sa Ostendeom postao prvak Belgije …

Mlađan Šilobad – nastupao za Zvezdu, Partizan, FMP Železnik, Beobanku, osvojio Evroligu sa Partizanom, igrao i u Izraelu, Poljskoj, Ukrajini, na Kipru …

Petar Arsić – nakon šampionata preselio se u SAD gde je studirao i nastupao za koledž-ekipe Vest Virdžinija i Delaver. Tokom karijere promenio 20-ak klubova …

Zvonimir-Zvone Ridl – pobednik mađarskog i hrvatskog kupa (sa Splitom), šampion Mađarske i BiH, učesnik hrvatske, češke i mađarske “ol-star” utakmice …